කිඹුලන් යනු වසර මිලියන ගණනක් තිස්සේ පෘථිවියේ ජීවත් වන විශ්මයජනක අග්ර විලෝපික උරග විශේෂයකි. ඔවුන්ගේ පාරිසරික වැදගත්කම හේතුවෙන් ඔවුන් ආරක්ෂා කිරීම අතිශයින් වැදගත් වේ.

ජුනි 17 වන දිනට යෙදෙන ලෝක කිඹුල් දිනය කිඹුලන් මුහුණ දෙන තර්ජන පිළිබඳව දැනුවත් කිරීමට සහ ඔවුන්ගේ සංරක්ෂණයට අප කැපවිය යුතුය.

කිඹුලන්ගේ ඉතිහාසය

කිඹුලන්ගේ සම්භවය මිහිමත ජීවයේ ඉතා ඈත අතීතයකට මුල්බැසගෙන ඇත. කිඹුලන්ගේ ආදිතම මුතුන් මිත්තන් ට්‍රයසීය යුගයේ (Triassic period), එනම් අදින් වසර මිලියන 250 කට පමණ පෙර, ආකොසෝරයන් (Archosaur) නම් උරග කාණ්ඩයකින් බිහි වී ඇත. මෙම ආකොසෝරස් කාණ්ඩයට වඳවීගිය ඩයිනෝසරයන් මෙන්ම වත්මන් පක්ෂීන් ද අයත් වේ.

අද අප දකින කිඹුලන්ගේ මුල්ම සතුන් ක්‍රිටේසීය යුගයේ (Cretaceous period), එනම් වසර මිලියන 100 කට පමණ පෙර, සම්භවය විය. මෙමගින් පැහැදිලි වන්නේ, කිඹුලන් ඩයිනෝසරයන්ගේ සමකාලීනයන් ලෙස, පෘථිවියේ සිදු වූ මහා වඳ වී යාම් කිහිපයකින් නොනැසී පැවතීමට සමත් වූ බවයි.

.

ඔවුන්ගේ ශරීර ව්‍යුහයේ සහ හැසිරීම් රටාවේ විශාල වෙනසක් සිදු නොවී වසර මිලියන ගණනක් තිස්සේ නොනැසී පැවතීම, ඔවුන්ගේ අනුවර්තන හැකියාව (adaptability) පිළිබඳ සාක්ෂියකි. ඔවුන් ජලජ සහ අර්ධ ජලජ පරිසරයන්ට අනුවර්තනය වී ඇති අතර, ශක්තිමත් මුඛය, දත් සහ ජලයේ පිහිනීමට අනුකූලව සැකසුනු දේහ ව්‍යුහයක් ඔවුන් සතු වේ. කිඹුලන්ගේ මොළය ක්ෂීරපායින්ගේ මොළයට වඩා බෙහෙවින් කුඩා වුවද (උදාහරණයක් ලෙස, ගැට කිඹුලාගේ ශරීර බරෙන් 0.05% ක් තරම් අඩුවුවත් ), ඔවුන් ගේ බුද්ධිය සහ මනා සැලසුම් කරන හැකියාවක් ඇති බව පර්යේෂණවලින් පෙන්වා දී ඇත. ඔවුන්ට පරිසරයේ සෘතු වෙනස් වන විට ඔවුන් ගොදුරු කරගන්නා සතුන් සංක්‍රමණය වන මාර්ගය නිරීක්ෂණය කර පගරදීමට සැලසුම් කිරීමේ හැකියාවක් ඇති අතර, දැනට පර්යේෂණවලින් ඔප්පු කර නැතත් වඩා ගැඹුරු සන්නිවේදන හැකියාවක් ද තිබිය හැකි බව පර්යේෂකයන් පවසයි.

කිඹුල් වර්ග

කිඹුලන්, ඔවුන්ගේ සමීප ඥාතීන් වන ඇලිගේටර් (Alligators) සහ කේමන් (Caimans) සමගින්, ක්‍රොකොඩිලියා (Crocodilia) ගණයට අයත් වේ. ලොව පුරා විවිධ කිඹුල් විශේෂ 20 කට අධික ප්‍රමාණයක් දක්නට ලැබෙන අතර, එක් එක් විශේෂය තමන්ගේම සුවිශේෂී ලක්ෂණ සහ වාසස්ථාන අනුව වෙනස් වේ.

ප්‍රධාන කිඹුල් වර්ග තුනක් හඳුනාගත හැකිය:

සත්‍ය කිඹුලන් (True Crocodiles): මෙම වර්ගයේ කිඹුලන්ගේ ඉහළ සහ පහළ හකු සම ප්‍රමාණයේ වන අතර, මුඛය වැසූ විට පහළ හකු වල සිව්වන දත පිටතට නෙරා පෙනේ. ඔවුන්ට ලුණු ග්‍රන්ථි (salt glands) ඇති බැවින් ලුණු වතුර (brackish water) පරිසරවල ජීවත් වීමට හැකියාව ඇත. ලොව විශාලතම උරගයා වන ගැට කිඹුලා (Saltwater Crocodile) මෙම වර්ගයට අයත් වේ.

කිඹුල් වර්ග

1.ගැට කිඹුලා (Saltwater Crocodile - Crocodylus porosus)

2.නයිල් කිඹුලා (Nile Crocodile - Crocodylus niloticus)

3.හැල කිඹුලා (Saltwater Crocodile - Crocodylus palustris)

4.ඇලිගේටර් (Alligators): මෙම වර්ගයේ කිඹුලන්ගේ ඉහළ හකු පහළ හකුට වඩා පළල් වන අතර, මුඛය වැසූ විට පහළ හකු වල දත් නොපෙනේ. ඔවුන්ට ලුණු ග්‍රන්ථි නොමැති බැවින් ප්‍රධාන වශයෙන් මිරිදිය (freshwater) පරිසරවල වාසය කරති.

ඇමරිකානු ඇලිගේටර් (American Alligator - Alligator mississippiensis)

ඇමරිකානු ඇලිගේටර් (American Alligator - Alligator mississippiensis): එක්සත් ජනපදයේ ගිනිකොන දිග ප්‍රදේශවල බහුලව දක්නට ලැබේ.

චීන ඇලිගේටර් (Chinese Alligator - Alligator sinensis): වඳවීමේ තර්ජනයට ලක්ව ඇති කුඩා ඇලිගේටර් විශේෂයකි.

5.ගේවියල් (Gharials): මෙම කිඹුලන්ට ඉතා දිගු හා පටු මුඛයක් ඇති අතර එය මාළු ඇල්ලීම සඳහා විශේෂයෙන් අනුවර්තනය වී ඇත.

ගේවියල් (Gharial - Gavialis gangeticus): ප්‍රධාන වශයෙන් ඉන්දියාවේ සහ නේපාලයේ ගංගාවල දක්නට ලැබෙන, දැඩි ලෙස වඳවීමේ තර්ජනයට ලක්ව ඇති විශේෂයකි.

කිඹුලන් රැකගත යුත්තේ ඇයි?

කිඹුලන් පෘථිවියේ පාරිසරික සමතුලිතතාවය (ecological balance) පවත්වාගෙන යාම සඳහා අතිශයින් වැදගත් කාර්යභාරයක් ඉටු කරති. ඔවුන් පරිසර පද්ධතියේ ඉහළම විලෝපිකයන් (apex predators) ලෙස ක්‍රියා කරන අතර, දුර්වල හා රෝගී සතුන් දඩයම් කිරීමට හා අනෙකුත් සත්ව ගහණයන් පාලනය කිරීමට උපකාරී වේ. මෙමගින් රෝග පැතිරීම වැළැක්වීමට සහ ජලජ පරිසර පද්ධතිවල සෞඛ්‍යය පවත්වා ගැනීමට ඔවුන් දායක වේ.

කිඹුලන් මුහුණ දෙන ප්‍රධාන තර්ජන කිහිපයක් මෙසේය:

වාසස්ථාන විනාශ වීම: කඩොලාන වගුරු බිම්, ගංගා සහ විල් වැනි ඔවුන්ගේ ස්වාභාවික වාසස්ථාන, මිනිස් ක්‍රියාකාරකම් (කෘෂිකර්මාන්තය, නාගරීකරණය, සංවර්ධන ව්‍යාපෘති) හේතුවෙන් වේගයෙන් විනාශ වෙමින් පවතී.

පරිසර දූෂණය: කාර්මික අපද්‍රව්‍ය, කෘෂිකාර්මික රසායනික ද්‍රව්‍ය සහ ප්ලාස්ටික් වැනි දූෂක ද්‍රව්‍ය ජලජ පරිසර පද්ධතිවලට මුදා හැරීම කිඹුලන්ගේ සෞඛ්‍යයට හා පැවැත්මට තර්ජනයක් වේ.

නීති විරෝධී දඩයම් කිරීම: කිඹුල් හම්, මස් සහ ශරීර කොටස් සඳහා වන නීති විරෝධී වෙළඳාම ඔවුන්ගේ ගහණයන්ට විශාල තර්ජනයක් එල්ල කරයි.

දේශගුණික විපර්යාස: මුහුදු මට්ටම ඉහළ යාම, නියඟය සහ අධික වර්ෂාපතනය වැනි දේශගුණික විපර්යාසවල බලපෑම් කිඹුලන්ගේ වාසස්ථානවලට සහ බිත්තර දැමීමේ ස්ථානවලට බලපායි. කිඹුලන්ගේ ලිංගභේදය තීරණය වන්නේ බිත්තර පුර්ව ලක්ෂණයේ උෂ්ණත්වය අනුව බැවින්, උෂ්ණත්ව විපර්යාසයන් ඔවුන්ගේ ප්‍රජනනයට ද බලපෑම් කළ හැකිය.

මිනිස්-කිඹුල් ගැටුම්: ජනගහන වර්ධනය සහ වාසස්ථාන අහිමි වීම හේතුවෙන් මිනිසුන් සහ කිඹුලන් අතර ගැටුම් වැඩි වී ඇති අතර, එය කිඹුලන් ඝාතනය කිරීමට හේතු විය හැක.

කිඹුලන් සංරක්ෂණය කිරීම යනු ඔවුන්ගේ පැවැත්ම පමණක් නොව, ඔවුන් මත යැපෙන සමස්ත පරිසර පද්ධතියේ පැවැත්ම සහතික කිරීමකි. කිඹුලන් යනු පෘථිවි ජීව විවිධත්වයේ අතිශයින් වැදගත් සත්ව කොටසක් වන අතර , පරිසර පද්ධතියට මහඟු දායකත්වයක් සපයන, විශ්මයජනක ජීවීන් පිරිසකි.

ඔවුන් සංරක්ෂණය කිරීම අනාගත පරම්පරාවන් සඳහා අපගේ ස්වාභාවික උරුමය සුරැකීමට ඉවහල් වේ. ලෝක කිඹුල් දිනයේදී‌ අප ඔබට මතක් කර දෙන්නේ මෙම වැදගත් මෙහෙවර සඳහා අප සියලු දෙනාගේම කැපවීම අවශ්‍ය බවයි.

LLLF Media Team

සුරංජීව කොඩිතුවක්කු